سوگ در کودکان راههای مواجه با آن
علایم سوگ در کودکان : علائم شایع که در افکار، رفتار و احساسات کودکان دیده می‌شود: 1- دیدن رویاهایی از شخص از دست رفته 2- تقلید رفتارهای شخص از دست رفته 3- احساس اینکه شخص از دست رفته با اوست 4- طردکردن دوستان قدیم و جستجوی دوستان جدیدی که شرایط مشابهی را تجربه کرده‌اند. 5- تلفن زدن مکرر در ساعات خارج از منزل و چک کردن سلامتی سایر افراد خانواده
کودکان چه درکی از مفهوم مرگ دارند:
کودک در سن 7-2 سالگی مرگ را یک پدیده گذرا و موقتی قابل برگشت می‌داند چیزی شبیه مسافرت یا خواب عمیق. فکر می‌کند عملکردهای انسان پس از مرگ ادامه می‌یابد. نهایتاً در سن 12-7 سالگی کودک مرگ را به عنوان یک پدیده اجتناب ناپذیر و غیرقابل برگشت می‌پذیرد ولی هنوز فکر می‌کند که فقط افراد خیلی پیروناتوان می‌میرند. در سن نوجوانی مرگ را به عنوان یک فرآیند طبیعی می‌پذیرد ولی آن را خیلی دور می‌بیند و براحتی نمی‌پذیرد که ممکن است هر تصادفی منجر به مرگ شود به همین دلیل رفتارهای پرخطر در نوجوانان زیاد مشاهده می‌شود.
نمونه‌ای از افکار کلیشه‌ای بزرگسالان :
بهتر است جلوی کودک داغدیده راجع به مرگ صحبت نکنیم ، بهتر است از صحبت‌هایی که در بچه ایجاد گریه می‌کند اجتناب کنیم. بچه های خردسال آنقدر کوچک هستند که سوگ و اندوه را نمی‌فهمند. هنوز بچه‌ای بزرگ که شوی همه چیز فراموشت می‌شود. خدا او را از ما گرفت چون او خیلی خوب بود. اینقدر گریه نکن، عصبی و بیمار می‌شوی، او به یک مسافرت طولانی رفت. او به یک خواب عمیق رفته .
برای کودک سوگوار چه زمانی باید از متخصص کمک بگیریم؟درصد زیادی از کودکان تاب‌اور هستند و می‌توانند به مرور زمان با تغییرات زندگی و فقدان‌ها و غم‌ها سازگار شوند و روال جدید زندگی را بپذیرند. در این میان برخی از کودکان برای درک غم و کنار آمدن با سوگ خود به کمک و حمایت بیشتری نیاز دارند. اگر علائم زیر را به مدت طولانی در فرزند خود مشاهده کردید، حتما با یک متخصص روانشناسی کودک مشورت کنید.
اضطراب مداومی که از بین نمی‌رود.اشتیاق زیاد، دلتنگی و بی‌تابی برای فردی که فوت کرده است.رفتارهای پرخاشگرانه، تهاجمی و تکانشی مکررعدم علاقه به دوستان و فعالیت‌های مورد علاقهسرزنش کردن خود یا احساس گناه درباره مرگرفتارهای خودآزاری و آسیب‌زدن به خود
اضطراب مداومی که از بین نمی‌رود.اشتیاق زیاد، دلتنگی و بی‌تابی برای فردی که فوت کرده است.رفتارهای پرخاشگرانه، تهاجمی و تکانشی مکررعدم علاقه به دوستان و فعالیت‌های مورد علاقهسرزنش کردن خود یا احساس گناه درباره مرگرفتارهای خودآزاری و آسیب‌زدن به خود
برای کودک سوگوار چه زمانی باید از متخصص کمک بگیریم؟
درصد زیادی از کودکان تاب‌اور هستند و می‌توانند به مرور زمان با تغییرات زندگی و فقدان‌ها و غم‌ها سازگار شوند و روال جدید زندگی را بپذیرند. در این میان برخی از کودکان برای درک غم و کنار آمدن با سوگ خود به کمک و حمایت بیشتری نیاز دارند. اگر علائم زیر را به مدت طولانی در فرزند خود مشاهده کردید، حتما با یک متخصص روانشناسی کودک مشورت کنید.
اضطراب مداومی که از بین نمی‌رود.اشتیاق زیاد، دلتنگی و بی‌تابی برای فردی که فوت کرده است.رفتارهای پرخاشگرانه، تهاجمی و تکانشی مکررعدم علاقه به دوستان و فعالیت‌های مورد علاقهسرزنش کردن خود یا احساس گناه درباره مرگرفتارهای خودآزاری و آسیب‌زدن به خود
اضطراب مداومی که از بین نمی‌رود.اشتیاق زیاد، دلتنگی و بی‌تابی برای فردی که فوت کرده است.رفتارهای پرخاشگرانه، تهاجمی و تکانشی مکررعدم علاقه به دوستان و فعالیت‌های مورد علاقهسرزنش کردن خود یا احساس گناه درباره مرگرفتارهای خودآزاری و آسیب‌زدن به خود
با کودکان سوگوار چگونه رفتار کنیم؟
در مورد چگونگی اتفاق افتادن مرگ نباید داستان‌پردازی کنیم باید به شکل ساده و با صداقت به سوالات او پاسخ دهیم و به سادگی به او بگوییم او فوت کرد، یعنی بدنش دیگر کار نمی‌کند، نمی‌تواند غذا بخورد، راه برود، فکر کند و … خیلی ناراحت کننده است، او را خیلی دوست داشتیم و ما می‌توانیم مراسمی بگیریم و از او خداحافظی کنیم واقعیت را بگوییم و از دروغ گفتن اجتناب کنیم. اجازه بدهیم بچه‌ها بدانند فرد در گذشته، دیگر به زندگی بازنخواهد گشت ولی ما او را فراموش نخواهیم کرد و در خاطره خواهد ماند. اجازه دهید کودکان آزادانه حرف بزنند و سئوالات خود را مطرح کنند و اگر پاسخ آن را نمی‌دانید جواب اشتباه به او ندهید اجازه دهید کودک به روش خاص خود سوگواری کند. از روشهایی مثل کشیدن نقاشی ، نوشتن خاطرات، نگه داشتن اشیاء و یادگاری از شخص مرده یا جمع‌آوری عکس‌های او برای حل کردن مسئله سوگ کمک بگیرید. از کودکان بخواهید راجع به چیزی که از دست داده‌اند صحبت کنند و احساس خود را در آن زمان بیان نمایند. از جملات ناتمام استفاده کنید تا کودک تجربه و احساس خود را در این زمینه بیان کند.به کودک بگوئید به این سئوالات جواب دهد:
1- چه می‌توانم بکنم وقتی چیزی یا کسی را از دست می‌دهم؟
2- چه کسانی به من کمک خواهند کرد؟
3- برای کمک به افراد دیگر (در چنین شرایطی) چه می‌توانم انجام دهم؟
و در مرحله آخر متناسب با مرحله رشدی و شناختی کودکان به زبانی ساده مرگ را برای آنها توضیح دهید.
کتاب کنار آمدن با سوگ در کودکان و کتاب سوگ و داغدیدگی در کودک و نوجوان.انتشارات ارجمند