اعتیاد یا اختلالات مصرف مواد مخدر چیست؟
اختلال مصرف مواد (SUD) یک اختلال روانی است که بر مغز و رفتار فرد تأثیر می گذارد و منجر به ناتوانی فرد در کنترل مصرف موادی مانند داروهای قانونی یا غیرقانونی، الکل یا مواد مخدر می شود. علائم می تواند از متوسط تا شدید متغیر باشد که اعتیاد شدیدترین شکل اختلالات مصرف مواد است که ممکن است گاهی فرد را دچار مسمومیت مواد مخدر کند. در مقاله انواع اعتیاد کدامند از روژمان می توانید سایر اعتیادها و نشانه های اعتیاد را بخوانید.
محققان دریافته اند که حدود نیمی از افرادی که در طول زندگی خود اختلالات مصرف مواد مخدر (SUD) را تجربه می کنند، یک اختلال روانی هم زمان را نیز تجربه می کنند و بالعکس. اختلالات همزمان می تواند شامل اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD)، اختلال دوقطبی، اختلالات شخصیت، و اسکیزوفرنی و غیره باشد. برای اطلاعات بیشتر، میتوانید از مشاوران و متخصصان کلینیک روژمان در این زمینه کمک بگیرید. مشاوران کلینیک روژمان با مهارت کامل و تجارب به روز شما را دراین زمینه وعلت اصلی اعتیاد راهنمایی و تا زمان بهبودی همراهی خواهند کرد.
اختلالات سوء مصرف مواد مخدر چیست؟
اختلال مصرف مواد شامل مصرف بیش از حد الکل، تنباکو یا سایر مواد مخدر است. هم چنین می توان آن را سوء مصرف مواد، وابستگی به مواد یا اعتیاد نیز نامید. از هر 20 نفر یک نفر مشکل اعتیاد یا اختلال سوء مصرف مواد دارد. اختلال مصرف مواد می تواند منجر به تغییرات و آسیب طولانی مدت به مغز و سایر اندام ها شود. اختلال سوء مصرف مواد یکی از دلایل اصلی بیماری های روانی است.
رایج ترین مواد مورد سوء مصرف در کشور تنباکو و الکل است. سیگار کشیدن تنها عامل قابل پیشگیری بیماری و مرگ است. حدود 1 نفر از هر 10 نفر بین افراد 14 ساله و بالاتر هر روز سیگار می کشند و سیگار باعث بیش از 9٪ انواع بیماری ها در کشور می شود.
اختلالات مصرف مواد مخدر شامل استفاده نادرست از مواد غیرقانونی (مانند حشیش و آمفتامین ها) و هم چنین استفاده از داروهای تجویزی مانند مسکن ها یا آرام بخش ها به دلایل غیرپزشکی مربوط است. افرادی که از مواد مخدر غیرقانونی استفاده می کنند، نسبت به بقیه افراد، میزان بیماری روانی بسیار بالاتری دارند. رایج ترین مواد مخدر غیرقانونی مورد استفاده در کشور حشیش، اکستازی، کوکائین و مت آمفتامین ها هستند.
علائم اختلال سوء مصرف مواد مخدر چیست؟
بیشتر مردم هرازگاهی از تزریق مواد مخدر یا نوشیدنی های الکلی لذت می برند. اما زمانی که فردی کنترل مصرف الکل یا مواد مخدر خود را از دست می دهد، زمانی که این ماده شروع به ایجاد آسیب هایی مانند صدمات یا مشکلات پزشکی، آسیب رساندن به روابط یا ایجاد مشکلات در محل کار می کند، می تواند نشانه ای باشد که این عادت در حال تبدیل شدن به یک مشکل است.
افرادی که از مواد سوء مصرف می کنند ممکن است وابسته شوند. این به آن معنی است که آن ها دیگر اثرات این ماده را احساس نمی کنند و در هنگام قطع مصرف، هوس آن ماده یا علائم ترک را تجربه می کنند.
سایر علائمی که نشان می دهد شما یا شخصی که می شناسید ممکن است از یک اختلال مصرف مواد رنج ببرید عبارتند از:
- به طور منظم بیشتر از مقدار مورد نظر از ماده استفاده می کنید.
- به طور مرتب سعی می کنید مصرف را کاهش دهید یا متوقف کنید، اما هرگز موفق نشدید.
- صرف زمان زیادی برای دریافت، استفاده یا بهبودی از این ماده می کنید.
- هوس شدید یا میل شدید به استفاده از این ماده دارید.
- اغلب ناتوانی در انجام مسئولیت ها در محل کار، خانه یا مدرسه به دلیل مصرف مواد دارید.
- ادامه استفاده از یک ماده مخدر زمانی که باعث ایجاد مشکل در رابطه شده اید.
- ترک فعالیت های اجتماعی، کار یا اوقات فراغت به دلیل مصرف مواد.
- استفاده مکرر از مواد، حتی زمانی که از آسیب یا خطر احتمالی آن آگاه هستید.
- ادامه مصرف، حتی زمانی که می دانید یک مشکل جسمی یا روانی دارید که می تواند توسط این ماده ایجاد شده یا بدتر شود.
- تحمل دارویی دارید یعنی این ماده تأثیر زیادی روی شما ندارد یا برای رسیدن به اثر مورد نظر به مقدار بیشتری از ماده نیاز دارید.
- علائم ترک دارید مانند احساس بیماری جسمی هنگام عدم استفاده از ماده مخدر که تنها با مصرف بیشتر آن تسکین می یابد.
عوامل خطرناک در ایجاد اختلال مصرف مواد
در حالی که اختلالات مصرف مواد و سایر اختلالات روانی معمولاً همزمان رخ می دهند، این بدان معنا نیست که یکی باعث دیگری شده است. محققان سه احتمال را پیشنهاد می کنند که می تواند توضیح دهد که چرا اختلالات مصرف مواد و سایر اختلالات روانی ممکن است با هم رخ دهند.
عوامل خطر رایج می توانند در ایجاد SUD و سایر اختلالات روانی نقش داشته باشند. هم SUD ها و هم سایر اختلالات روانی می توانند در خانواده ها ایجاد شوند، که نشان می دهد ژن های خاصی ممکن است یک عامل خطر باشند. عوامل محیطی، مانند استرس یا ضربه، می توانند باعث تغییرات ژنتیکی شوند که در طول نسل‌ها منتقل می‌شوند و ممکن است در ایجاد یک اختلال روانی یا اختلال مصرف مواد نقش داشته باشند.
اختلالات روانی می تواند به افزایش میزان مصرف مواد و (SUD) ها کمک کند. مطالعات نشان داد که افراد مبتلا به یک اختلال روانی، مانند اضطراب، افسردگی، یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، ممکن است از مواد مخدر یا الکل به عنوان نوعی خود درمانی استفاده کنند.
با این حال، اگرچه برخی از داروها ممکن است به طور موقت به برخی از علائم اختلالات روانی کمک کنند، اما ممکن است در طول زمان علائم را بدتر کنند. علاوه بر این، تغییرات مغزی در افراد مبتلا به اختلالات روانی ممکن است اثرات مفید مواد را افزایش دهد و احتمال ادامه استفاده از آن را افزایش دهد.
استفاده از مواد و SUD ها می تواند به ایجاد سایر اختلالات روانی کمک کند. مصرف مواد ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در ساختار و عملکرد مغز شود که احتمال ابتلای فرد به اختلال روانی را افزایش می دهد.
چگونه اختلال سوء مصرف مواد بر سلامت روان تأثیر می گذارد؟
استفاده از مواد مخدر خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب و سایر بیماری های روانی را در برخی افراد افزایش می دهد. به همین ترتیب، افرادی که مشکلات سلامت روانی دارند بیشتر از دیگران به سوء مصرف مواد می پردازند. مواد مخدر می تواند داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی را کم اثر کند. در کوتاه مدت، مواد مخدر و توهم زا عامل اصلی خشونت و رفتارهای خودکشی است.
ابتلا به یک بیماری روانی می تواند باعث شود که فرد برای کاهش علائم خود و ایجاد احساس بهتر در کوتاه مدت، احتمال مصرف مواد مخدر را افزایش دهد. در افراد دیگر، مشکلات دارویی ممکن است اولین علائم بیماری روانی را ایجاد کند. افراد مبتلا به بیماری روانی مشکلات مواد مخدر را با نرخ بسیار بالاتری نسبت به جامعه عمومی تجربه می کنند.
اگر می خواهید در رابطه با اعتیاد به کار بیشتر بدانید این مقاله را بخوانید.
اختلال سوء مصرف مواد چگونه درمان می شود؟
بسیاری از گزینه های درمان اعتیاد و سوء مصرف مواد در دسترس هستند، از مشاوره گرفته تا درمان بیمارستانی بسته به این که کدام ماده مخدر مصرف می شود و شدت درگیری چقدر است.
- اختلال سوء مصرف مواد خفیف با مشاوره ساده و تغییر سبک زندگی قابل درمان است. وابستگی شدید به موادی مانند الکل یا هروئین ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشد.
- سم زدایی یعنی توقف مصرف این ماده و انجام درمان دارویی تا زمانی که این ماده از جریان خون پاک شود.
- توانبخشی یا بازتوانی به درمان طولانی مدت اشاره دارد که ممکن است در یک کلینیک یا در خانه رخ دهد. این اغلب شامل درمان های روان شناختی برای رسیدگی به مسائل اساسی است که ممکن است باعث اختلال سوء مصرف مواد اولیه شده باشد، مانند آسیب های روانی دوران کودکی، اضطراب یا افسردگی.
- برای افرادی که دارای اختلال مصرف مواد و یک بیماری روانی هستند، درمان باید به طور همزمان به هر دو حالت رسیدگی شود تا موثر باشد.
تشخیص اختلالات مصرف مواد
تشخیص اختلالات مصرف مواد مخدر با ارزیابی یک پزشک و گاهی اوقات خود گزارش یک فرد صورت می گیرد. گاهی اوقات یک اختلال مصرف مواد زمانی تشخیص داده می شود که افراد به پزشک مراجعه می کنند زیرا می خواهند از مصرف دارو کمک بگیرند. افراد دیگر سعی می کنند مصرف مواد خود را پنهان کنند و پزشکان ممکن است تنها زمانی به مشکلات مربوط به مصرف مواد مشکوک شوند که متوجه تغییرات در خلق و خو یا رفتار فرد شوند. گاهی اوقات پزشکان علائم مصرف مواد را در طول معاینه فیزیکی کشف می کنند.
به عنوان مثال احتمال دارد پزشک علائم ناشی از تزریق کردن مکرر مواد مخدر به صورت داخل وریدی را در بدن آن ها کشف کنند. علائم ردیابی خطوطی از نقاط ریز و تیره ( سوراخ سوزنی ) هستند که توسط ناحیه ای از پوست تیره یا تغییر رنگ احاطه شده اند. تزریق دارو به زیر پوست باعث ایجاد اسکارهای حلقوی یا زخم می شود.پزشکان مراقبت های بهداشتی همچنین از روش های دیگری (مانند پرسشنامه) برای شناسایی اختلال مصرف مواد استفاده می کنند. برای بررسی وجود مواد مخدر در بدن فرد آزمایش ادرار و گاهی اوقات آزمایش خون از فرد گرفته می شود.
معیار های تشخیص
معیار های تشخیص اختلال مصرف مواد به چهار دسته تقسیم می شوند:
- فرد نمی تواند مصرف دارو یا ماده مخدر را کنترل کند.
- توانایی فرد برای انجام تعهدات اجتماعی با استفاده از مواد مخدر به خطر می افتد.
- فرد از انواع مواد مخدر در موقعیت های خطرناکی که در آن قرار می گیرد استفاده می کند.
- فرد علائم فیزیکی استفاده و یا وابستگی را نشان می دهد.
- ناتوانی در کنترل استفاده
- فرد این ماده را در مقادیر بیشتر یا برای مدت طولانی تر از آنچه در ابتدا برنامه ریزی شده بود مصرف می کند.
- فرد مایل است مصرف این ماده را متوقف یا کاهش دهد.
آسیب اجتماعی
- فرد در انجام وظایف اصلی خود در محل کار، مدرسه یا خانه شکست می خورد.
- فرد به مصرف این ماده ادامه می دهد حتی اگر باعث ایجاد (یا بدتر شدن) مشکلات اجتماعی یا بین فردی شود.
- فرد فعالیت های شغلی، اجتماعی یا تفریحی مهم خود را به خاطر مصرف مواد مخدر رها می کند یا کاهش می دهد.
استفاده پرخطر
فرد از این ماده در موقعیت های خطرناک فیزیکی (مثلاً هنگام رانندگی یا در شرایط اجتماعی خطرناک) استفاده می کند. فرد علیرغم اینکه می‌داند در حال بدتر شدن یک مشکل پزشکی یا روانی است، به مصرف آن ادامه می‌دهد.
علائم جسمی
توجه داشته باشید که برخی دارو ها، به ویژه مواد افیونی، آرام بخش یا خواب آور و محرک ها، می توانند منجر به تحمل و یا علائم ترک شوند، حتی زمانی که به دلایل پزشکی قانونی و برای دوره های نسبتاً کوتاه (کمتر از 1 هفته برای مواد افیونی) مصرف شوند. علائم ترک که به دنبال مصرف مناسب پزشکی ایجاد می شود، تشخیص اختلال مصرف مواد را تضمین نمی کند.
برای مثال، وقتی افرادی که به دلیل سرطان پیشرفته درد شدید دارند (از لحاظ روانی و جسمی) به مواد افیونی مانند مورفین وابسته می‌شوند، علائم ترک آن‌ها شواهدی از اختلال مصرف مواد در نظر گرفته نمی شود. افرادی که 2 یا بیشتر از این معیارها را در یک دوره 12 ماهه داشته باشند، دارای اختلال مصرف مواد در نظر گرفته می شوند. شدت اختلال مصرف مواد بر اساس تعداد معیارهای برآورده شده تعیین می شود.
سخن آخر
اختلال مصرف مواد (SUD) وضعیتی پیچیده است که در آن علیرغم پیامدهای مضر، استفاده کنترل نشده از یک ماده وجود دارد. افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد (SUD) تمرکز شدیدی بر استفاده از یک ماده خاص مانند الکل، تنباکو یا داروهای غیرقانونی دارند، تا جایی که توانایی فرد برای عملکرد روزانه مختل می شود. افراد حتی زمانی که می دانند این ماده باعث ایجاد مشکلاتی می شود، به استفاده از آن ادامه می دهند.
افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد ممکن است افکار و رفتارهای مخدوش داشته باشند. تغییرات در ساختار و عملکرد مغز همان چیزی است که افراد را به هوس شدید، تغییر در شخصیت، حرکات غیرطبیعی و سایر رفتارها مبتلا می کند. مطالعات تصویربرداری مغز تغییراتی را در مناطقی از مغز که به قضاوت، تصمیم گیری، یادگیری، حافظه و کنترل رفتار مربوط می شود، نشان می دهد. اگر در دام اعتیاد افتاده اید یا عزیزانی دارید که دچار اعتیاد شده اند نگران نباشید چون اعتیاد همانند سایر بیماری ها، درمان های مختلفی دارد و با کمک مشاور و روانشناس، میتوانید به ترک مواد مخدر و رهایی از دام آن دست یابید. متخصصین کلینیک روژمان با سابقه ای درخشان شما را در این زمینه حمایت و راهنمایی می کنند و تا انتهای بهبودی شما و عزیزانتان در کنارتان خواهند بود.برای دریافت مشاوره در زمینه های مختلف فردی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی روژماناز طریق نوبت گیری آنلاین و یا تماس با کلینیک ارتباط بگیرید.